روستای ”آستمال“ از توابع دهستان جوشین بخش خاروانا، شهرستان ورزقان، با مختصات جغرافیایی 46 درجه و 20 دقیقه طول شرقی و 38 درجه و 43 دقیقه عرض شمالی، در 30 کیلومتری شمال غربی شهر ورزقان واقع شده است. رودخانه آستمال از کوههای سید جبرئیل و اوزور سرچشمه میگیرد، از میان روستا میگذرد و در پایین دست به تکچای میریزد. کوه اوزور در شرق و کوه گچی گونایی در فاصله 5 کیلومتری غرب این آبادی واقع شده است. ارتفاع روستای آستمال از سطح دریا 1800 متر است و آب و هوای آن در فصول بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.
روستای آستمال سابقۀ تاریخی کهنی دارد و در گذشته به ”دژ قوم ماد“ معروف بوده است. سکونت در این مکان به هزارۀ اول قبل از میلاد بازمیگردد. محلاتی با نامهای ”گونِی کوچه“، ”قوزِی کوچه“، ”میدان“، ”که درق“ و ”دوشلی کوچه“ بیانگر قدمت بسیار کهن این روستا است. در آستمال امامزادهای به نام سید جبرئیل وجود دارد که مورد احترام مردم است.
مردم روستای آستمال به زبان آذری سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.براساس سرشماری سال 1375، روستای آستمال دارای 601 نفر جمعیت بوده است. در سال 1385، جمعیت این روستا 428 نفرگزارش شده است.
بیشتر مردم روستا، به فعالیتهای زراعی، دامپروری و باغداری اشتغال دارند. از جمله مهمترین محصولات زراعی روستا، میتوان به گندم، انواع حبوبات، انواع صیفیجات و علوفه (یونجه و شبدر) اشاره کرد.
در این روستا، باغداری رونق نسبی دارد و گردو، سیب، گلابی، به، آلبالو و زردآلو از مهمترین محصولات آن است. مراتع گسترده موجبات توسعه و رونق دامداری را فراهم آورده است. لبنیات، گوشت و پشم از جمله محصولات دامی این روستا است. مردم این روستا به زنبورداری نیز میپردازند و عسل آن شهرت منطقهای دارد. گروهی از مردم به فعالیتهایی در زمینه صنایع دستی مانند قالیبافی، جاجیم بافی و گلیمبافی اشتغال دارند.
روستای آستمال در یک محدوده کوهستانی با شیب نسبتاً تندی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. خانههای مسکونی روستا به دلیل محدودیت فضایی وسعت اندکی دارند و لذا، بیشتر خانههای روستا دو طبقه ساخته شدهاند. فضاهای داخل خانهها نیز با توجه به نوع زندگی و فعالیت مردم شکل گرفته است.
مصالح بهکاررفته در بناهای قدیمی روستا، مشتمل بر سنگ، گِل و چوب و در بناهای جدید سنگ، سیمان، آجر، آهن و گچ است.از نظر طبیعی کوههای اطراف روستا، از چشماندازهای زیبا و دلفریبی بهخصوص در فصول بهار، تابستان و پاییز برخوردارند. همچنین پوشش گیاهی متنوع دامنه کوهها و جنگلهای انبوه اطراف روستا، همراه باغهای میوه و جریان آب رودخانه دائمی آستمال، مجموعه بسیار زیبایی از طبیعت روستا را به نمایش میگذارند که هر گردشگر با ذوقی را به وجد میآورد.
روستای آستمال سابقه تاریخی نسبتاً طولانی دارد. مسجد قدیمی، زیارتگاههای سید جبرئیل و پیر صندوق از جمله آثار تاریخی و مذهبی روستای آستمال است.
در این روستا نیز مانند سایر روسـتاهای آذربایـجان مراسـم مـلی و مذهبی با تشریفات ویژه برگزار میشود. آتش افروزی در شب چهارشنبه سوری و گفتن: ”آتیل ماتیل چرشنبه، بختیم اَچیل چرشنبه“ از جمله شبهای بیاد ماندنی نوجوانان و جوانان روستای آستمال است. عید نوروز باستانی، اعیاد مذهبی و جشنهای آیینی با شادی و سرور برگزار میگردد و فضای شورانگیزی به روستا میبخشد. در ایام عزاداری ائمه بهویژه در ماه محرم، مردم روستای آستمال به سوگ مینشینند و به سینهزنی و نوحهخوانی میپردازند.
پوشاک غالب مردم روستای آستمال همانند پوشش سایر مردم نواحی روستایی آذربایجان است، ولی اکثر زنان و دختران روستایی از لباس محلی از جمله ”تومان“ (دامن چیندار) و ”کؤینک“ (پیراهن گلدار بلند) استفاده میکنند و با ”یایلیق“ (روسری) سر خود را میپوشانند.
به دلیل رونق دامپروری و تولید پشم گوسفند، صنایع دستی نیز در روستا رواج دارد. انواع گلیم، جاجیم، قالیچه و جوراب و دستکش زمستانی برای مصرف خانوار و عرضه به بازار تولید میشود.
از انواع غذاهای محلی روستای آستمال میتوان به انواع کباب، آبگوشت محلی، کوفته و آش بویژه ”دوغا آشی“ (آش دوغ) اشاره نمود. از آن جایی که در آشپزی از مواد اولیه تازه و طبیعی استفاده میشود، غذاهای محلی روستا بسیار لذیذ و خوشمزه است.
دسترسی: این روستا از طریق جاده ساحلی ارس و شهر خاروانا قابل دسترسی میباشد.